Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013

«Ομιλία Γιώργου Περδίκη κατά την Εξέταση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2014»



Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου 2013

Κυρίες και κύριοι,

Η Βουλή των Αντιπροσώπων καλείται να υπερψηφίσει τον πρώτο, μετά την υπογραφή του Μνημονίου, προϋπολογισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δεν θα είναι βέβαια η πρώτη φορά που η Βουλή καλείται να ψηφίσει προϋπολογισμό που αντικατοπτρίζει την δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι μόλις η δεύτερη φορά που ουσιαστικά η νομοθετική εξουσία έχει δεμένα τα χέρια της και πολύ μικρές αλλαγές μπορεί να επιφέρει στο τελικό νομοσχέδιο, λόγω της εκ των προτέρων έγκρισής του από την Τρόικα.

Αξίζει πάντως να υπενθυμίσω ότι από το 2012 ο προϋπολογισμός της Κυπριακής Δημοκρατίας, φέρει τα τραύματα της ύφεσης, της ισοπεδωτικής λιτότητας και του περιορισμού των κοινωνικών παροχών. Αν και περιορισμένα και μερικώς υιοθετημένα, τα μέτρα και οι ιδέες της Τρόικας άρχισαν να εφαρμόζονται από το καλοκαίρι του 2011. Όμως είναι πλέον σχεδόν από όλους αποδεκτό ότι αυτή η μερική και αποσπασματική εφαρμογή των Τροϊκανών πολιτικών, επί των ημερών της προηγούμενης Κυβέρνησης, είχε μόνο αρνητικές συνέπειες, αφού παρά τις θυσίες τις οποίες υπέστηκαν καταρχήν οι ευάλωτες ομάδες, η οικογένεια και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αργότερα και οι εργαζόμενοι, τελικά η χώρα δεν απέφυγε την οικονομική καταστροφή. Αυτό συνέβηκε γιατί συνεχίζονταν ταυτόχρονα οι σπατάλες, η κακοδιοίκηση,  η κομματοκρατία, ο αλόγιστος κρατικός δανεισμός, η διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, οι πολυτέλειες, η ασυδοσία των τραπεζών και η παροχή εγγυήσεων στις τράπεζες με υποθήκευση της Κυπριακής οικονομίας.

Ο προϋπολογισμός του 2014, με την περαιτέρω μείωση των κοινωνικών δαπανών, την άνιση περικοπή της αποζημίωσης για υπερωρίες και εργασία τις αργίες για χιλιάδες εργαζόμενους σε ουσιώδεις υπηρεσίες του δημοσίου, την απόλυση σημαντικού αριθμού εποχιακού προσωπικού κλπ, οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερη μονόπλευρη λιτότητα και αύξηση της ανεργίας. Αυτός ο προϋπολογισμός  θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση της οικονομίας και θα μεγαλώσει την ήδη μεγάλη ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων.

Ως Οικολόγοι, θεωρούμε ιδιαίτερα επικίνδυνο για το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, το ψαλίδισμα των αμοιβών των νοσηλευτών, των αστυνομικών και των πυροσβεστών,  τον περιορισμό του αριθμού των αγροπυροσβεστών και των δασικών εργατών, τον περαιτέρω περιορισμό του συνολικού προϋπολογισμού των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, τον περιορισμό των κονδυλίων για τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, την κατάργηση της κρατικής στήριξης των περιβαλλοντικών και φιλοζωικών οργανώσεων, το ψαλίδισμα των έργων αποκατάστασης του περιβάλλοντος σε λατομεία και μεταλλεία κ.ο.κ.

Όλες αυτές και άλλες περικοπές στον ήδη περιορισμένο από την προηγούμενη Κυβέρνηση προϋπολογισμό του 2013, μετατρέπουν τον προϋπολογισμό του 2014, σε ένα προϋπολογισμό λαιμητόμο για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία και το κυπριακό κράτος αυτή την χρονική περίοδο. Όμως άλλο πράγμα είναι η οικονομική περισυλλογή και άλλο η μονόπλευρη και ισοπεδωτική λιτότητα. Άλλο κούρεμα και άλλο αποκεφαλισμός. Δυστυχώς, ο προϋπολογισμός που κατέθεσε η κυβέρνηση είναι προϋπολογισμός ύφεσης, που αντικατοπτρίζει την έλλειψη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής και ενός ρεαλιστικού οράματος εξόδου από την κρίση. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει μέτρα κοινωνικής οπισθοδρόμισης, αναπτυξιακής υποβάθμισης και εργασιακής υποχώρησης.  Είναι ένας προϋπολογισμός χωρίς τα τρία «Α», δηλαδή Ανάπτυξη, Ανταγωνιστικότητα και Αειφορία. Κυρίως όμως θέλουμε να τονίσουμε πως, αντίθετα με τις συμβουλές που λαμβάνουμε από Διεθνείς Οργανισμούς και άλλα παραδείγματα χωρών που εξήλθαν ή αντιμετώπισαν την οικονομική κρίση, δεν υπάρχει καμία πρόνοια στον Προϋπολογισμό που να δίνει την ελπίδα – ή  έστω την ένδειξη – ότι θα προκύψει κάποιας μορφής δυναμική που θα αλλάξει ριζικά το υφιστάμενο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο, που ευθύς εξαρχής μας έφερε σε αυτό το σημείο.

Πως θέλουμε να δραστηριοποιηθούν οι χιλιάδες άνεργοι μας; Με ευχολόγια και με την προώθηση 6μηνων συμβολαίων εργασίας έναντι πινακίου φακής; Ποιες δουλειές να επιδιώξουν να ανοίξουν όλοι αυτοί οι μικρομεσαίοι που ήδη έχουν τεθεί εκτός αγοράς εργασίας; Ποιες προοπτικές εργοδότησης έχουν οι πενηντάρηδες και εξηντάρηδες άνεργοι, αφού δεν έχουν τύχει δια βίου μάθησης και επανεκπαίδευσης; 

Στον αντίποδα αυτού του προϋπολογισμού της λιτότητας και της ύφεσης, οι πολίτες θα σας ρωτήσουν:
1.   Γιατί ακόμα υπάρχουν παχουλοί μισθοί, πλουσιοπάροχα επιδόματα φιλοξενίας, παραστάσεως και τηλεφώνων για τους υψηλόβαθμους του δημοσίου τομέα, είτε πρόκειται για αξιωματούχους, είτε για πολιτικούς; Θα υιοθετήσετε άραγε τις τροπολογίες των Οικολόγων που και φέτος, όπως κάθε χρόνο, επιχειρούν να περιορίσουν αυτήν την προκλητική σπατάλη; Γιατί δεν υιοθετείται η πρόταση νόμου των Οικολόγων για ανώτερο όριο αμοιβής στον ευρύτερο δημόσιο τομέα;
2.   Γιατί δεν καταργούνται τα προκλητικά προνόμια των λιμουζίνων για τους αξιωματούχους της κατά τα άλλα δυσπραγούσας Κυπριακής πολιτείας; Ένα ολόκληρο χρόνο, από τη ψήφιση του προϋπολογισμού του 2013, όταν οι Οικολόγοι έθεταν το θέμα, συζητείται σε διάφορα επίπεδα χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Γιατί δεν υιοθετείτε την εισήγηση των Οικολόγων για δραστικό περιορισμό των προνομίων των αξιωματούχων; Δεν ισχυρίζομαι ότι η κατάργηση των λιμουζίνων και των άλλων προνομίων θα μας λύσει από μόνη της το οικονομικό πρόβλημα, αλλά μήπως η κατάργηση π.χ. των επιδομάτων βάρδιας ή η μείωση της χορηγίας για τους πολύτεκνους, θα διορθώσει από μόνη της το δημοσιονομικό έλλειμμα;
3.   Γιατί επιτρέπεται η εκτεταμένη φοροδιαφυγή; Γιατί υπάρχουν ακόμα φορολογικοί πρίγκιπες και πριγκιπόπουλα; Οι αρμόδιες υπηρεσίες προσπαθούν – λένε – υπό αντίξοες συνθήκες. Στήνουν δίχτυα για να πιάσουν τους μικροπαραβάτες! Μοιάζουν σαν τα ξόβεργα που πιάνουν τα μικρά πουλάκια αφήνοντας ελεύθερους τους γύπες και τα όρνεα.
4.   Γιατί δεν προχωρούν νομοθεσίες που στηρίζουν τους πολίτες και προστατεύουν τα δικαιώματα τους, όπως η προστασία της πρώτης κατοικίας, η στοχευμένη απομείωση των δανείων και η μείωση των επιτοκίων;

Είναι επιτέλους αναγκαίο να κατανοήσουν οι κυβερνώντες ότι δεν μπορεί αυτός ο λαός – ο κουρεμένος, ο τσακισμένος και απογοητευμένος – να «σηκώσει το βλέμμα, το απ’ τα κλάματα θολό» και να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία, αν δεν αποκτήσει την εμπιστοσύνη του πρωτίστως στον εαυτό του και επαγωγικά στην πολιτική και οικονομική του ηγεσία. Ουσιώδης προϋπόθεση για την ανάκαμψη του αυτοσεβασμού και της εμπιστοσύνης του λαού μας, είναι η απόδοση δικαιοσύνης και η επίρριψη των ευθυνών σε όλους τους υπεύθυνους της τραγωδίας. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν χωρεί «κλάδος ελαίας». Όσοι προβάλουν ως προτεραιότητα δήθεν, την ενότητα στο όνομα της ανάκαμψης της οικονομίας, όσο καλοπροαίρετοι κι αν είναι (αν είναι), ουσιαστικά οδηγούν την χώρα στην ατιμωρησία και στην απαξίωση. Μια τέτοια χώρα μπορεί να βρει επενδυτές για να ξεπουλήσει το δημόσιο πλούτο και τη φυσική κληρονομιά αιώνων, αλλά δεν θα βρει ποτέ τον εαυτό της, ούτε το δρόμο της για την ανάκαμψη και την αναγέννηση.

Δυστυχώς η πολιτεία – και περιλαμβάνω και τη Βουλή στον όρο αυτό – μέχρι σήμερα απέτυχε να πείσει ότι επιδιώκει με συνέπεια, συνέχεια και αποφασιστικότητα, την απόδοση ευθυνών και την επικράτηση της δικαιοσύνης. Οι εργαζόμενοι με τα μειωμένα εισοδήματα, οι εργαζόμενοι που δεν είναι πλέον εργαζόμενοι και δεν έχουν εισοδήματα, οι μακροχρόνιοι άνεργοι, οι στραγγαλισμένοι μικρομεσαίοι, οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες των πολύτεκνων, των μονογονεϊκών οικογενειών, των αναπήρων, των χαμηλοσυνταξιούχων κ.ο.κ., δεν μπορούν να καταλάβουν πως και γιατί όλοι αυτοί οι επώνυμοι κύριοι, όχι μόνο κυκλοφορούν ανάμεσα μας αλλά και προκαλούν με την πολυτελή και χλιδάτη ζωή τους. Φιγουράρουν πρώτοι και ωραίοι στα παράθυρα των εκπομπών των καναλιών και στα περιοδικά Life Style, ποζάρουν δίπλα από τους υπουργούς (και ακόμα και τον ίδιο τον Πρόεδρο), αμέριμνοι και βέβαιοι ότι ο νόμος  δεν θα τους αγγίξει κι ότι γι’ ακόμα μια φορά – αυτοί οι βρώμικοι και λερωμένοι – θα «την βγάλουν καθαρή».

Σ’ αυτό – ας μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας – κύρια ευθύνη φέρει το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Οι πολίτες πιστεύουν ότι το πολιτικό σύστημα – οι πολιτικοί και τα κόμματα – συνδέονται άρρηκτα με το οικονομικό κατεστημένο που – εκτός ελάχιστον εξαιρέσεων – αποδείχθηκε ότι αποτελείται από μια συμμορία από λαμόγια, απατεώνες, κερδοσκόπους και τυχοδιώκτες.

Η δυστοκία των κομμάτων να αποδεχτούν τη διαφάνεια στην διακίνηση του πολιτικού χρήματος, προκαλεί. Αποφεύγουν να υιοθετήσουν και με το παραπάνω τις συστάσεις της επιτροπής GRECO για τη διαφάνεια και τη διαπλοκή. Κουκουλώνουν υποθέσεις, όπως την πολύκροτη περίπτωση της εταιρείας FOCUS. Στήνουν τείχη αδιαφάνειας για τα στοιχεία των εκροών καταθέσεων πριν από την απόφαση του Eurogroup και καλύπτουν πίσω από κεκλεισμένων των θυρών συνεδριάσεις, τους βασικούς ενόχους (ή υπόπτους αν θέλετε) της τραγωδίας.

Η επίκληση των νόμων (τα γνωστά περί προσωπικών δεδομένων και περί τραπεζικού απορρήτου), καθώς και η γνωστή μυθολογία της διασφάλισης της δικαστικής διαδικασίας, εμένα προσωπικά δεν με πείθουν πλέον. Ξέρετε γιατί; Γιατί δεν βλέπω στον ορατό ορίζοντα να ξεκινά αυτή η περίφημη ποινική διαδικασία εκ μέρους της πολιτείας. Για μένα, το πολιτικό και νομικό σύστημα παραμένει εκτεθειμένο απέναντι στους πολίτες, τη Δικαιοσύνη και την Ιστορία.

Απομένουν οι – κουρεμένοι και ακρωτηριασμένοι – Κύπριοι, να παρακολουθούν από τις διαρροές και τις κλειδαρότρυπες, διαδικασίες που θα έπρεπε να ήταν απόλυτα διαφανείς και οι οποίες προ πολλού θα οδηγούσαν τους υπεύθυνους στη δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη που δεν θα έπρεπε να αρκεστεί σε καταδίκη, αλλά και σε δεσμεύσεις περιουσιών και αναγκαστική επιστροφή των κερδών από τις απάτες και τα χρυσά bonus. Μέχρι να γίνει αυτό, ο Κύπριος θα πρέπει να υποστεί το δούλεμα, δηλαδή…

Ο κάθε κύριος αλλοδαπός, ομογενής ή ιθαγενής τραπεζίτης να εμπαίζει και να διασύρει τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας…

Η τράπεζα που επωφελήθηκε από το ξεπούλημα των υποκαταστημάτων των Κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, μέσω ύποπτων και διαβλητών διαδικασιών να μας κατακλύζει στην πληρωμένη διαφήμιση σε όλα τα έντιμα Κυπριακά μέσα ενημέρωσης και να προσπαθεί να μας πείσει ότι το χρώμα της Κύπρου είναι το κίτρινο…

Κι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να προειδοποιεί τους δημόσιους λειτουργούς με βλοσυρό ύφος να μην εμποδίσουν τους σεβαστούς επενδυτές, περιστοιχιζόμενος από μισή δωδεκάδα κυρίων απ’ αυτούς που εκ πρώτης όψεως ευθύνονται για την οικονομική εξαθλίωση της χώρας και του λαού…

Εύγε και πάλιν εύγε. Πάμε πολύ καλά! Αλλά εδώ ταιριάζει το γνωστό «φταίνε τα τραγούδια μας, φταίει κι ο λυράρης, μα φταίει και τούτος ο λαός που είναι μαραζιάρης».

Εξακολουθούν οι ιθύνοντες να μιλούν για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και καταθέσεων, για πωλήσεις ακινήτων, αδειοδότηση καζίνων, γηπέδων γκολφ και μαρίνων και για ξεπούλημα ημικρατικών οργανισμών που θα τονώσουν τάχα την ανταγωνιστικότητα, χωρίς να προσπαθεί κανείς να βρει λύση για την πραγματική προς τα εμπρός επανεκκίνηση της οικονομίας μας με την ταυτόχρονη και αναγκαία αλλαγή πλεύσης και κατεύθυνσης της οικονομίας.

Διότι βεβαίως θέλουμε ξένες επενδύσεις, βεβαίως θέλουμε και τα Κυπριακά κεφάλαια να επενδύονται στον τόπο, όμως το γεγονός αυτό (και η μεγάλη μας ανάγκη) δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε καταστάσεις παράδοσης σε κερδοσκόπους και γυρολόγους επενδυτές. Πρέπει να αναπτύξουμε αντιστάσεις και άμυνες απέναντι στους σπεκουλαδόρους και τους κακόβουλους «επενδύτες». Σε περιπτώσεις σαν τη δική μας, προσελκύονται διάφοροι εκμεταλλευτές και αετονύχηδες, οι οποίοι νομίζουν ότι οι δυσκολίες ενός λαού, είναι για τους ίδιους ευκαιρία για εύκολο (και άνομο) κέρδος. Ο λαός μας λέει ότι «άμα ψοφήσει ο γάρος, τα κοράκια και τα όρνεα μαζεύονται για να κλέψουν τα καλλίτσια».

Λοιπόν, πρέπει να αποδείξουμε ότι δεν είμεθα «ψοφισμένος γάρος», ότι διαθέτουμε την ικανότητα να αντισταθούμε στα όρνεα και να χαράξουμε ένα αξιοπρεπή δρόμο προς την ανάπτυξη.

Εμείς, ως Οικολόγοι ανησυχούμε, γιατί συχνά είναι το περιβάλλον και τα δικαιώματα των πολιτών που θυσιάζονται στο βωμό της γρήγορης κι αλόγιστης ανάπτυξης. Ζητούμε να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες των περιβαλλοντικών μελετών, οι Ευρωπαϊκές περιοχές προστασίας της Φύσης (Natura 2000) και οι εν γένει περιβαλλοντικές νομοθεσίες δεν θα θυσιαστούν χάριν των επενδύσεων και των αναπτυξιακών φαντασμάτων. Ταυτόχρονα, ζητούμε να διασφαλιστεί ότι παράγοντες όπως η διαφάνεια, η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, η ασφάλεια και η υγεία, δεν θα παραγκωνιστούν για να προσελκύσουμε – τάχα – επενδύσεις και ταχύρυθμη ανάπτυξη. Διαδικασίες όπως η δημόσια ακρόαση και η δημόσια διαβούλευση έχουν κατοχυρωθεί μέσω του Ευρωπαϊκού κεκτημένου και δεν πρέπει να υποβαθμιστούν. Υπάρχουν διαδικασίες που μπορούν να γίνουν λιγότερο χρονοβόρες, υπάρχουν προθεσμίες που πρέπει να συμπτυχθούν, υπάρχουν κυβερνητικά τμήματα που πρέπει να μάθουν να εργάζονται στη βάση χρονοδιαγραμμάτων, αλλά σε καμμία περίπτωση δεν μπορούμε να δεχθούμε την κατάργηση των αρχών της διαφάνειας και της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών και της φύσης.

Ανάπτυξη που γίνεται καταπατώντας αυτές τις αρχές, δεν είναι βιώσιμη και αειφόρος. Τελικά θα μας φέρει στον ίδιο παρονομαστή και θα μας οδηγήσει στα ίδια αδιέξοδα.

Μια Κινέζικη παροιμία λέει: «Όταν ακολουθείς τον ίδιο δρόμο, δεν μπορείς να οδηγηθείς πουθενά αλλού, παρά στον ίδιο ακριβώς προορισμό», δηλαδή – στην περίπτωση μας – στην οικονομική κατάρρευση.

Είναι καιρός να αλλάξουν πράγματα και προτεραιότητες σ’ αυτόν τον τόπο. Προεκλογικά ακούγαμε πολλά για πράσινη και αειφόρο ανάπτυξη. Δόθηκαν υποσχέσεις για στήριξη του θεσμού του Επιτρόπου Περιβάλλοντος, για δημιουργία Πράσινου Ταμείου Ανάπτυξης, για προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας κ.ο.κ. Στον ένα χρόνο σχεδόν διακυβέρνησης της χώρας από τη νέα Κυβέρνηση, δεν μπορώ να πω ότι βλέπουμε αποφασιστική στροφή σε μια άλλη ανάπτυξη, βασισμένη στο σεβασμό των ανθρώπων και της φύσης. Όλο για σεβασμό των επενδυτών ακούμε και για την ανάγκη διευκόλυνσης τους, χωρίς να τίθεται η αναγκαία προϋπόθεση ότι δεν θα γίνουμε αντικείμενο εκμετάλλευσης κανενός και ότι το κύριο μέλημα της Κυβέρνησης είναι το συμφέρον του τόπου και του λαού και όχι του οποιουδήποτε επενδυτή.

Θέλαμε η Κυβέρνηση μέσα από τον προϋπολογισμό να δώσει ελπίδα και αειφόρο κατεύθυνση. Να επενδύσει στην πραγματική μπρος τα εμπρός επανεκκίνηση της οικονομίας μας, βασιζόμενη εξίσου στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, δηλαδή τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιοτεχνία, την παραγωγή ενέργειας κ.ο.κ. και όχι μόνο στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών και των τραπεζών. Με τους προϋπολογισμούς που έχουμε μπροστά μας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι επιδιώκεται η επαναδημιουργία μιας οικονομίας βασισμένης ανισομερώς σε υπηρεσίες, δηλαδή μιας οικονομίας που θα είναι για πάντα εξαρτημένη από εξωγενείς παράγοντες.

Κυρίες και κύριοι,

Συνηθίζεται οι ομιλητές κατά τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού να τοποθετούνται και επί των εξελίξεων του μείζονος πολιτικού θέματος που απασχολεί το λαό μας, δηλαδή του Κυπριακού προβλήματος. Δεν μπόρεσα ποτέ να κατανοήσω πλήρως αυτήν τη συνήθεια. Όταν κατά καιρούς τολμούσα να ρωτήσω μου έλεγαν ότι «μια ανθηρή οικονομία είναι ισχυρό όπλο στη διεκδίκηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού». Προφανώς ισχύει και το αντίθετο. Είναι ολοφάνερο ότι διαρκούσης της οικονομικής κατάπτωσης της χώρας, η διεκδίκηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού γίνεται δυσκολότερη.

Ως εκ τούτου είχαμε υποδείξει στον Πρόεδρο Αναστασιάδη ότι το εγχείρημα της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων υπό συνθήκες μνημονίου και χρεοκρατίας εμπεριέχει κινδύνους. Είχαμε προβλέψει ότι οι Τούρκοι και ο διεθνής παράγοντας θα προβάλουν το δέλεαρ της οικονομίας επιζητώντας ανταλλάγματα και υποχωρήσεις. Αναμενόταν (και έτσι έγινε) ότι οι Τούρκοι θα παρουσίαζαν σκληρότερες θέσεις στο Κυπριακό! Ξέρουμε ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και η ομάδα του επέδειξε μεγάλη διπλωματική ευελιξία στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας σε ένα κοινό ανακοινωθέν. Φαίνεται ότι η Τουρκική αδιαλλαξία οδήγησε την προσπάθεια αυτή σε μια πορεία γεμάτη υποχωρήσεις. Φτάσαμε να αμφισβητούνται τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και οι συμφωνίες ψηλού επιπέδου, τα οποία – για να πούμε την αλήθεια – αποτελούν οδυνηρή υποχώρηση των Ελληνοκύπριων και απέχουν από το διεθνές δίκαιο και τις αρχές της δικαιοσύνης.

Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνούμε ότι σε αυτήν την περίοδο έχουν ήδη αποτύχει οι καλοπροαίρετες προσπάθειες του Προέδρου Αναστασιάδη όπως
α)   η επιστροφή μέρους της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της,
β)   ο διορισμός Ευρωπαϊκής καταγωγής εκπροσώπου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και απομάκρυνση του κ. Ντάουνερ και
γ)   ο διορισμός εκπροσώπου και ενεργότερη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες.

Σχεδόν όλες οι προσπάθειες του Προέδρου Αναστασιάδη έχουν προσκρούσει στην Τουρκική αδιαλλαξία και επιμονή, η  οποία τροφοδοτείται πρώτον, από την οικονομική αδυναμία και την εξάρτηση της Κύπρου και της Ελλάδας από την Τρόικα και δεύτερον, από την ακόρεστη δίψα της Τουρκίας να ελέγξει την πλούσια σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων Κυπριακή ΑΟΖ.

Είναι καιρός ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και το Εθνικό Συμβούλιο να δουν κατάματα την αλήθεια και να σταματήσουν να προσπαθούν να διακοσμήσουν το τέρας της Τουρκικής βουλιμίας, επιθετικότητας και αδιαλλαξίας. Αντί να προσπαθούν με διπλωματικούς ελιγμούς και συνεχείς υποχωρήσεις να συναντήσουν τις ολοένα και πιο επιθετικές θέσεις των Τούρκων, καλύτερα είναι να ασχοληθούν σοβαρά με την ουσία που είναι η αλλαγή των γεωπολιτικών δεδομένων και των συσχετισμών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Σε αυτόν τον τομέα σημειώνονται θετικές εξελίξεις. Η επιβεβαίωση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, οι πρώτες θετικές ενδείξεις παρουσίας μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου, το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών με εμπλοκή ισχυρών κρατών κλπ, δημιουργούν νέες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις, ακόμα και κίνδυνους θα έλεγα. Ανοίγει η Τουρκική όρεξη – κι όχι μόνο – για έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων και των ευρύτερων ενεργειακών σχεδιασμών, που έχουν στρατηγικό χαρακτήρα (βλέπε αγωγούς φυσικού αερίου). Χρειάζεται πάρα πολλή προσοχή, μελέτη και προβληματισμός, χαρακτηριστικά που δεν ευδοκιμούν στα μέρη μας. Για μια φορά ας σοβαρευτούμε. Απαιτείται σύνεση και σχεδιασμός, με τη βοήθεια ειδικών και εμπειρογνωμόνων. Ιδιαίτερα όσον αφορά τον σχεδιασμό, πρέπει να χαρακτηρίζεται από αειφορία και μακροβιότητα, άρα πρέπει να δεσμεύει όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Σε αυτό το θέμα, χωρίς υπερβολή, δεν χωρεί κανένα περιθώριο για μικροκομματικές πολιτικές και εφήμερες προσδοκίες.

Κυρίες και κύριοι,

Εμείς ως Οικολόγοι θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την ανάγκη προώθησης ομοιόμορφης ανάπτυξης και  προστασίας του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα της οικονομίας, σε σχέση με τον τριτογενή, μέσω της εφαρμογής νέων οικολογικών και πράσινων πολιτικών, βασισμένων στις νέες τεχνολογίες, στην πληροφορική και την καινοτομία. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η οικονομία μας, και έπρεπε να αντικατοπτρίζεται στον προϋπολογισμό του 2014, είναι μια de profundis – δηλαδή εκ βάθρων – αλλαγή  που να αντικαταστήσει το κερδοσκοπικό και ανθρωποφάγο σύστημα της αλόγιστης και χωρίς όρια ανάπτυξης με ένα νέο πράσινο και αειφόρο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις στο θεσμό της οικογένειας



(Θέμα εγγραφέν με εισήγηση του βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών κ. Γιώργου Περδίκη).
(Αρ. Φακ. 23.05.046.007-2013)

Αγαπητοί συνάδελφοι, φίλες και φίλοι,

Η Κύπρος σήμερα βιώνει συνθήκες που μπορούν να παραλληλιστούν μόνο με τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε ο κυπριακός λαός μετά την Τουρκική εισβολή του 1974. Αλλά, ενώ συζητούνται ευρέως οι οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνία μας γενικότερα, λίγος χρόνος έχει αφιερωθεί στην μελέτη των συνεπειών που έχει η σημερινή κατάσταση στο θεσμό της οικογένειας.

Ο θεσμός της οικογένειας αποτελεί το πλέον βασικό κύτταρο της κοινωνίας, αλλά και της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Είναι οι οικογένειες που πρώτα ανταποκρίνονται και δίνουν χείρα βοήθειας στα μέλη τους που χρειάζονται στήριξη και φροντίδα, και είναι αυτές που αναλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο που καλούνται (υπό κανονικές συνθήκες) να επιτελέσουν υπηρεσίες του κράτους, όταν αυτές πλέον αδυνατούν λόγω δημοσιονομικής ανατροπής. 

Επειδή ακριβώς ζούμε σε περίεργους καιρούς, καιρούς λιτότητας και κοινωνικής ισοπέδωσης, καιρούς  όπου στοχεύονται πρώτα οι ευάλωτοι και αδύνατοι και μετά (και αν) οι "έχοντες και κατέχοντες", δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε με δυσαρέσκεια ότι οι ήδη ανεπαρκείς  υπηρεσίες του κράτους  έχουν γίνει ακόμη χειρότερες.

Δεν φτάνουν οι αποκοπές που έγιναν στα επιδόματα που αφορούν την οικογένεια, η αχρείαστη και ζημιογόνα μεταφορά αρμοδιοτήτων για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες από το Γραφείο Ευημερίας στο Υπουργείο Οικονομικών, έχουμε και την επιβολή τελών για επισκέψεις σε κρατικά νοσοκομεία και κέντρα υγείας και άλλα πολλά. Οι κυβερνήσεις του μνημονίου έχουν κουτσουρέψει και την ικανότητα των αρμόδιων υπηρεσιών να ανταποκριθούν στις κατακόρυφα αυξημένες ανάγκες του πληθυσμού. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μη ανανέωση συμβολαίων για 32 λειτουργούς κοινωνικής ευημερίας. Εξηγήστε μου παρακαλώ πως μπορεί μια υπηρεσία που ούτως ή άλλως ήταν ανεπαρκής για τις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού σε καιρούς γενικής ευημερίας, να καλείται τώρα  σε καιρούς ανέχειας και φτώχειας, να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες της σημερινής κυπριακής κοινωνίας με σημαντικά μειωμένο προσωπικό (συν οι πρόωρες αφυπηρετήσεις).

Ας παραθέσουμε κάποιους αριθμούς για να πιστοποιήσουμε του λόγου το αληθές:
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του 2011, ποσοστό 23,7% του πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (199.000 άτομα) σε σχέση με 23,5% το 2010 (192.000 άτομα). Δηλαδή ένας στους τέσσερις Κύπριους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, πληρούσαν το 2012 τουλάχιστον ένα από τα τρία κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προσδιορίζουν τη φτώχεια. Με την φετινή τρομακτική αύξηση της ανεργίας στο 17% του ενεργού πληθυσμού, με πέραν των 76.000 συμπολιτών μας να βρίσκονται εκτός εργασίας, είναι λογικό ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Αν σκεφτεί κανείς τις εκατοντάδες οικογένειες που απευθύνονται καθημερινά στον Ερυθρό Σταυρό, τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τα Κοινωνικά Παντοπωλεία και τις Μητροπόλεις για να εξασφαλίσουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, δεν υπάρχει δυστυχώς καμία αμφιβολία ότι η φτώχεια είναι πλέον χαρακτηριστικό μιας συγκριτικά μεγάλης μερίδας των κυπριακών οικογενειών. 

Μόλις χθες ενημερωθήκαμε πως από τις 12.000 χιλιάδες οικογένειες που αιτούνταν βοήθεια από τα κοινωνικά παντοπωλεία τον Σεπτέμβριο, έχουν αυξηθεί κατά χίλιες σε διάστημα ενάμιση μόνο μηνός. Έχουμε αυτή τη στιγμή δηλαδή 13.000 οικογένειες των οποίων η αίτηση εξαρτάται από τα κοινωνικά παντοπωλεία! Η στήριξη δηλαδή που θα ανέμενε κανείς να δίνεται από την κυβέρνηση, σε όποιους δίνεται, κρίνεται ανεπαρκής για τις ανάγκες 13.000 οικογενειών. Και τονίζω το όπου δίνεται, γιατί θέλω να εκφράσω την έντονη οργή αλλά και απογοήτευση μου, για το γεγονός ότι για ακόμη μια φορά η περίφημη κυβερνητική γραφειοκρατία στερεί από οικογένειες που ζουν στην ανέχεια, την πρόσβαση στην ελάχιστη βοήθεια που προσφέρει πλέον σήμερα το Γραφείο Ευημερίας. Και ακούω δικαιολογίες του τύπου «η υπόθεση εξετάζεται», «δεν έχει εξασφαλιστεί διαζύγιο», «δεν έχει υπογραφεί συμβόλαιο ενοικίασης», «οι απολαβές του 2012 δεν ικανοποιούν τα οικονομικά κριτήρια», «υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία στο όνομα της οικογένειας (εννοούν τα αμπελοχώραφα στο πατρογονικό χωριό δηλαδή)», και τόσες άλλες τεχνοκρατικές δικαιολογίες που με κάνουν να διερωτώμαι αν κάποιοι έχουν συναίσθηση του τι συμβαίνει ευρύτερα στην κοινωνία μας και στις περισσότερες κυπριακές οικογένειες.
Πάμε παρακάτω. Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, η ανεργία στους νέους κάτω των 25 ετών ανήλθε στο 43,9% τον Οκτώβριο του 2013 και οι νέοι που δεν σπουδάζουν, δεν εκπαιδεύονται και δεν εργάζονται, ανέρχονται στο 16% του συνόλου της εν λόγω ηλιακής ομάδας. Αυτοί οι ίδιοι όμως οι νέοι θεωρούνται ως μη εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας και δεν συνυπολογίζονται στα οικονομικά βάρη της, παρά το ότι η ανεργία που μαστίζει πλέον την γενιά τους αναγκάζει τους νέους ενήλικες μας να παραμένουν εξαρτώμενοι των γονιών τους. Άρα, επιπλέον της ουσιαστικής μείωσης εισοδημάτων που πλέον έχει νιώσει η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών στην Κύπρο, έρχεται η κυβέρνηση και με πλασματικές σοφιστείες αποφασίζει ότι δεν δικαιούται στήριξης η οικογένεια για το παιδί  από τα 18 του χρόνια και πάνω, ότι οι μονογονιοί δεν είναι πλέον γονιοί και ότι οι πολύτεκνες οικογένειες παύουν ουσιαστικά να είναι πολύτεκνες όταν τα παιδιά τους ενηλικιώνονται και φεύγουν για σπουδές. 

Έτσι απλά, με μαγικό τρόπο, όλα τα οικονομικά βάρη της οικογένειας αυτής εξαφανίζονται γιατί το παιδί δεν είναι πλέον παιδί αλλά αυτόνομη μονάδα στην κοινωνία. Και ρωτώ λοιπόν: αυτή είναι η στάση μας έναντι των οικογενειών; Αυτή είναι η έννοια της οικογένειας όπως την αντιλαμβάνεται η κυπριακή κοινωνία; Ή μήπως θέλουμε να ακολουθήσουμε το δυτικό πρότυπο που θέλει τους γονείς να πετούν ουσιαστικά τα παιδιά τους στο δρόμο όταν ενηλικιώνονται, ή να απαιτούν ενοίκιο και συνεισφορά στα έξοδα διατροφής της οικογένειας; Φαίνεται πως κάποιοι, εντός και εκτός Κύπρου, έχουν αποφασίσει ότι αξίες που κρατούν το κοινωνικό μας δίκτυο σταθερό και ανθρώπινο είναι «ντεμοντέ». Βλέπεται το παγκοσμιοποιημένο κερδοσκοπικό σύστημα δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια της οικογένειας, αντιλαμβάνεται μόνο καταναλωτικές μονάδες. Και δεν συμφέρει στο σύστημα οι οικογένειες να μοιράζονται τα βάρη και να αλληλοστηρίζονται μεταξύ τους οι συγγενείς. Όχι. Θέλει να δημιουργούνται εξατομικευμένες κοινωνίες με εγωιστικά μέλη που βλέπουν πρώτιστα το ατομικό συμφέρον, όχι το συλλογικό.

Αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες. Εγείρω αυτό το θέμα στην ολομέλεια της Βουλής, γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι η κρίση που περνά ο τόπος μας αυτή την χρονική στιγμή, είναι κάτι πολύ περισσότερο από οικονομική κρίση. Σας υπενθυμίζω ότι κρίση ορίζεται είτε ως η ξαφνική και βίαιη επιδείνωση μιας χρόνιας πάθησης ή η απότομη και οξεία εμφάνιση συμπτωμάτων σε ένα έως τώρα υγιές άτομο. Η δική μου εκτίμηση θέλει την σημερινή μας κρίση να είναι ένα κράμα και από τα δύο. Γιατί η κρίση που βιώνουμε σήμερα προέρχεται τόσο από την οξεία επιδείνωση χρόνιων παθήσεων της οικονομίας και της κοινωνίας μας, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα αποτέλεσμα εξωτερικών επιθέσεων. Καλούμαστε να υπερασπιστούμε την κοινωνία μας, τον τρόπο ζωής μας, τους εαυτούς μας ουσιαστικά, τόσο από τον εξωτερικό εχθρό που μας έχει πλήξει όσο και από τις εσωτερικές χρόνιες δυσλειτουργίες και αρρώστιες που μας κατατρώγουν. 

Ο έλεγχος που έχουμε επί της κατάστασης είναι περιορισμένος και καλούμαστε όλοι σε σύντομο χρονικό διάστημα να αλλάξουμε, να τροποποιήσουμε τη συμπεριφορά μας, να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα. Πρέπει όμως να είμαστε τρομερά προσεκτικοί, ώστε αυτή η ευκαιρία για ουσιαστικές αλλαγές και επίλυση χρόνιων προβλημάτων να μην μας στερήσει και από τα καλά που είχε και, για την ώρα, εξακολουθεί να έχει η κοινωνία μας. Ένα από αυτά τα καλά είναι οι στέρεοι και στενοί οικογενειακοί δεσμοί που δυστυχώς πλήττονται από την οικονομική, κοινωνική και αξιακή κρίση που βιώνουμε σήμερα. 

Πρέπει να εκτιμήσουμε πως η κοινωνία μας, όπως μια οποιαδήποτε οικογένεια, είναι ένας ιδιαίτερα πολύπλοκος οργανισμός. Μέλη του είναι άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και φύλων, κάποιοι μαζί από επιλογή, κάποιοι από ανάγκη, αλλά όλοι μαζί συνθέτουν ένα σύστημα αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας. Πρωταρχικός μας στόχος, στην μακρά πορεία που ανοίγεται μπροστά μας για επαναφορά της οικονομικής και κοινωνικής υγείας στην χώρα μας, δεν πρέπει να είναι απλά η εξασφάλιση πιο ψηλών μισθών για να μπορούν οι καλοί καταναλωτές να ξοδεύουν περισσότερο από ότι μπορούν τώρα να ξοδεύουν. Ο κύριος στόχος μας πρέπει να είναι η εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και η επιβίωση του θεσμού της οικογένειας παρά την οικονομική κρίση που μαστίζει την χώρα. Σας υπενθυμίζω ότι η σημερινή κατάσταση έρχεται να επιδεινώσει την κακή οικονομική κατάσταση της πλειοψηφίας του πληθυσμού της χώρας μας. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2011 αποτελούσε μεγάλη επιβάρυνση για το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού δήλωσε ότι, η αποπληρωμή δανείων ή αγορών που έγιναν με δόσεις. Παρατηρούμε επίσης ότι το 2011, ο πληθυσμός που βρισκόταν κάτω από το όριο φτώχιας δήλωσε ότι, αντιμετωπίζει με δυσκολία ή μεγάλη δυσκολία τις βασικές του ανάγκες, σε ποσοστό 77,9%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον πληθυσμό που βρίσκεται εκτός κινδύνου φτώχιας ήταν 49,8%. Και αυτά τα στοιχεία είναι από καλύτερους καιρούς του 2011 όταν η κρίση είχε μόλις δείξει το φρικτό της πρόσωπο.

Πρέπει να αναλογιστούμε μακροπρόθεσμα που πάει η κοινωνία μας. Ο δείκτης γεννητικότητας είναι αρνητικός και πολύ σύντομα θα έλθει καιρός που οι συνταξιούχοι θα είναι περισσότεροι από τους εργαζόμενους. Τα ασφαλιστικά ταμεία θα αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν την περίθαλψη και τη συνταξιοδότηση των ηλικιωμένων. Οι οικογένειες τότε θα κληθούν να παίξουν αποφασιστικό ρόλο, γιατί μόνο αυτές θα μπορέσουν να καλύψουν αυτό το κενό. Άρα, για την μακροοικονομική εξασφάλιση της οικονομικής μας ευρωστίας, καταλήγουμε στον ίδιο παρονομαστή: πρέπει να διαφυλαχθεί και να ενισχυθεί ως κόρη οφθαλμού ο θεσμός της οικογένειας. 

Είναι απαραίτητο λοιπόν, η πολιτεία να ασχοληθεί επιμελώς με στόχο την προστασία και ενίσχυσή του θεσμού της οικογένειας, παράλληλα με τα όποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να επιτευχθεί η έξοδος μας από το Μνημόνιο και η ανατροπή του αρνητικού ρυθμού ανάπτυξης.

Γιατί, κατά τον αρχαίο έλληνα φιλόσοφο Πυθαγόρα, "οι πόλεις ή οι κοινωνίες συγκροτούνται από τις οικογένειες. Η δε ευημερία της κοινωνίας εξαρτάται από την ευημερία των οικογενειών ". («Αρχή εστίν η περί των οίκων δικαία διάθεσης της όλης έν ταις πόλεσιν ευταξίας. Από γαρ των οίκων αι πόλεις συνίστανται»).