Ομιλία κ. Γιώργου Περδίκη, Βουλευτή Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων 5 Νοεμβρίου 2015

«Η ανάγκη υιοθέτησης ενός νέου συμβολαίου (New Deal) για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση»

(Θέμα εγγραφέν με εισήγηση του βουλευτή

κ. Γιώργου Περδίκη εκ μέρους του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών).

(Αρ. Φακ. 23.05.048.002-2015)

Κυρίες και Κύριοι,

Η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου στις αρχές του 20^ου αιώνα, γνωστή και ως Μεγάλη Ύφεση (Great Depression) ξεκίνησε από το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης τον Οκτώβριο του 1929, όταν καταρρεύσαν οι αξίες των μετοχών, ακολούθησε μαζική ρευστοποίησή τους, η οποία οδήγησε σε νέα πτώση της αξίας τους και ως αποτέλεσμα αυτής της κυλιόμενης διαδικασίας χάθηκαν μαζικά κεφάλαια από το Χρηματιστήριο (κυρίως των βιομηχανικών επιχειρήσεων και των τραπεζών). Χρειάστηκαν 4 χρόνια για να αναδειχθεί το κατάλληλο πολιτικό πρόσωπο με την αναγκαία πολιτική βούληση για να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις και τα αναγκαία μέτρα παρά το τεράστιο ρίσκο. Ξέρετε, σήμερα μιλούμε με τόσο θαυμασμό για τον Αμερικανό Πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ, αλλά όταν εκλέγηκε και εφάρμοσε το πρόγραμμα του, αυτό που έγινε πλέον ιστορικά και παγκόσμια γνωστό ως το “New Deal», ο δρόμος του δεν ήταν σπαρμένος με ροδοπέταλα. Είχε πολλά εμπόδια να υπερπηδήσει αλλά αποδείχθηκε ότι είχε δίκαιο, όταν επέμενε πως ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστούν τα εγγενή προβλήματα της Αμερικανικής οικονομίας, ήταν να επανεισαχθεί ο κρατικός έλεγχος και να ξεκινήσει ένα μαζικό πρόγραμμα κυβερνητικών αναπτύξεων και επενδύσεων. Έτσι κατάφερε να επαναφέρει τη ρευστότητα στην αγορά αλλά και για να βάλει φαγητό στο τραπέζι των φτωχών πολιτών.

Οι σημερινές παγκόσμιες και Ευρωπαϊκές ηγεσίες προτείνουν (και ενίοτε εφαρμόζουν ακόμη και με τη βία), ακριβώς το αντίθετο μοντέλο. Υποστηρίζουν τη σκληρή και ισοπεδωτική λιτότητα. Τον περιορισμό της κρατικής παρέμβασης. Την παροχή άπλετου χώρου ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας με αποκρατικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων, μείωση των υποχρεώσεων των επιχειρηματιών, μείωση του εργατικού κόστους, περιορισμό των εργατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων κ.ο.κ. Είναι αυτή ακριβώς τη δέσμη μέτρων που προσπαθούν να μας φορτώσουν με τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων TTIP, που συνιστά το ξεπούλημα των δικαιωμάτων των λαών και των πολιτών με τη μεγαλύτερη συμφωνία Επίλυσης Διαφορών μεταξύ Επενδυτών και Κρατών (ISDS) που θα έχει συναφθεί ποτέ.

Από τότε που ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, τον Οκτώβριο του 2008, το οικονομικό σύστημα προσπαθεί να μετριάσει τις οικονομοκοινωνικές συνέπειες αλλά με πολύ φτωχά αποτελέσματα. Η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ το 2008 ξεκίνησε με το σπάσιμο της φούσκας στις τιμές των ακινήτων. Το μη ελεγχόμενο νεοφιλελεύθερο οικονομικό σύστημα στις ΗΠΑ διευκόλυνε την υπερβολική κατανάλωση και τον υπερβολικό δανεισμό με αποτέλεσμα την υπέρ-θέρμανση της οικονομίας και την αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Με άλλα λόγια, για να κάνουμε και τους παραλληλισμούς, δημιουργήθηκε ανισομερής υπερβολικός δανεισμός των νοικοκυριών, μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κατέρρευσε η όλη φούσκα παρασύροντας τα πάντα.

Η πρόσφατη οικονομική κρίση δεν ήταν ένα μεμονωμένο και αναπάντεχο φαινόμενο. Τα αίτια, η φύση και τα χαρακτηριστικά της κρίσης συνδέονται με τη συνολική υπόθεση της μεταπολεμικής διαδικασίας που οδήγησε στην εμβάθυνση των οικονομικών συνεργειών και τη δημιουργία ενός παγκοσμιοποιημένου οικονομικού συστήματος καταπίεσης και άσχετης κερδοσκοπίας. Διαπιστώνεται η λειτουργία ενός φαύλου κύκλου, που προκαλεί την κατά συρροή οικονομική κατάρρευση των οικονομιών σειράς χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ’ επέκταση την κοινωνική εξαθλίωση των πολιτών. Η σημερινή πραγματικότητα είναι το πιο τρανό παράδειγμα ότι οι νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές και η καθολική χρηματιστικοποίηση της καπιταλιστικής κοινωνίας, δεν αποτελούν πλέον βιώσιμο οικονομικό μοντέλο. Εμείς εδώ στην Κύπρο μόλις τα τελευταία χρόνια βλέπουμε την κορυφή του παγόβουνου των τεράστιων στρεβλώσεων στο οικονομικό μας σύστημα. Όμως φοβάμαι ότι καθυστερούμε πάρα πολύ στη λήψη των αναγκαίων μέτρων και αποφάσεων για εκ βάθων διόρθωση προηγούμενων λαθών και θεσμικών αδιεξόδων.  Για να γίνει βέβαια αυτό πρέπει να υπάρξει πολιτική απόφαση που το παρόν καθεστωτικό σύστημα δεν πρόκειται ποτέ να αναλάβει.

Για το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών είναι ξεκάθαρο πως το υφιστάμενο οικονομικό μοντέλο και οι διάφορες μεταλλάξεις του, δεν αποτελεί την κατάλληλη πρόταση για έξοδο από την κρίση.

Κατ’ ακρίβεια, όλα τα Ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα θεωρούμε πως οι Ευρωπαϊκές οικονομικές δομές χρήζουν άμεσης μεταρρύθμισης και αναδιάρθρωσης. Έχουμε ενσκήψει στο πρόβλημα και έχουμε καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις για μεταμόρφωση του οικονομικού μας μοντέλου. Οι ιδέες αυτές είναι εξέλιξη των βασικών πορισμάτων διαφόρων διεθνών οργανισμών, που επιχορηγήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη για να μελετήσουν ενδελεχώς τη βιώσιμη και αειφόρο μετεξέλιξη του υφιστάμενου παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου, όπως το Διεθνές Συμβούλιο για Τοπικές Περιβαλλοντικές Πρωτοβουλίες  (ICLEI International Council for Local Environmental Initiatives) ή η Διεθνής Πρωτοβουλία ΤΕΕΒ (The Economics of Ecosystems and Biodiversity).  

Εν συντομία, οι προτάσεις του Κινήματος, όπως έχουν συνδιαμορφωθεί από όλα τα πράσινα κόμματα της Ευρώπης, βασίζονται στους εξής άξονες:

1)   Άμεση διαφοροποίηση του υφιστάμενου διεθνούς οικονομικού μοντέλου και αναστολή της άκρατης φιλελευθεροποίησης της αγοράς, με την επαναφορά περισσότερου ελέγχου της οικονομίας από κρατικούς θεσμούς και την προστασία και ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

2)   Προώθηση εναλλακτικών βιώσιμων τομέων της οικονομίας, επαγγελμάτων και άλλως πως δραστηριοτήτων, ώστε να εξυγιανθεί και εξορθολογιστεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Η Πράσινη Οικονομία δεν είναι πλέον αίτημα των λίγων και εναλλακτικών Oικολόγων αλλά επιτακτική απαίτηση, ακόμη και διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών.

3)   Ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και επαναφορά του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα, που έπρεπε να διέπει τους θεσμούς της διοίκησης, της υγείας και της παιδείας. Περαιτέρω ενίσχυση της διεθνούς αλληλεγγύης και προσπάθεια από κοινού αντιμετώπισης της μάστιγας της πείνας και της καταπολέμησης των τεράστιων ανισοτήτων που υφίστανται μεταξύ κρατών, λαών και ολόκληρων Ηπείρων.

4)   Η προώθηση και περαιτέρω ενίσχυση της παιδείας και της διάχυσης της γνώσης σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, ώστε η καινοτομία και η έρευνα να προωθηθούν σε νέα ύψη και επίπεδα και να καταπολεμηθεί η ανεργία και η εκμετάλλευση του κόπου και μόχθου των συνανθρώπων μας.

5)   Ενίσχυση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, ώστε να αντιμετωπιστεί η φτώχεια, η πείνα, η εξαθλίωση και ως αποτέλεσμα τούτου η μαζική μετανάστευση και οι ροές προσφύγων.

Η προώθηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, εναλλακτικών τρόπων ζωής και αναδιάρθρωση των καταναλωτικών συμπεριφορών, είναι μερικές από τις πολιτικές που πηγάζουν από αυτούς τους πυλώνες.  Σίγουρα τα παραδείγματα και οι προτάσεις είναι αμέτρητες για μια άλλη μορφή ανάπτυξης, κυκλικής, αειφόρου και βιώσιμης.

Παραθέτω μερικά παραδείγματα:

• Προώθηση μέσω κυβερνητικών σχεδιασμών της επένδυσης στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στις μικρομεσαίες μονάδες παραγωγής.
• Προώθηση στρατηγικής για καταπολέμηση της ανεργίας μέσω του επανασχεδιασμού της ενεργειακής υποδομής της χώρας ώστε να μετριαστεί στο ελάχιστο η χρήση ορυκτών ενεργειακών πηγών και να επιτευχθεί η εθνική διάχυση ενεργειακών πόρων, με την ομαλή ένταξη των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο.
• Στοχευμένη διοχέτευση των εισοδημάτων, μέσω φόρων επί των κερδών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου (όπως έχει ήδη επιτευχθεί στην Νορβηγία) στην ανάπτυξη του δικτύου των ΑΠΕ και μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας.
• Εισαγωγή οικονομικών κινήτρων για προώθηση πράσινων επενδύσεων και εξοικονόμηση ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης τραπεζικών τόκων για δανεισμό σε πράσινες επενδύσεις.
• Η ενίσχυση των μικρομεσαίων εταιρειών ως η ραχοκοκαλιά των εθνικών οικονομιών και η διάσπαση υπερμεγεθών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για να μετριάζεται το οικονομικό ρίσκο, να υπάρχει διαφοροποίηση πορτοφολίων και να μην δημιουργούνται συστημικές συνέπειες.
• Επαναφορά ελέγχου (re-regulation) διεθνών συναλλαγών, της διεθνούς διακίνησης κεφαλαίων, εξονυχιστικό έλεγχο των οικονομικών παράγωγων και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
• Εισαγωγή μέτρων καταπολέμησης της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής.

Οι νέοι δεκαεπτά στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης της χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών εντάσσονται σε αυτά τα πλαίσια. Έχει τεθεί στόχος η υλοποίηση τους μέχρι και το 2030. Ελπίζουμε ότι θα έχουμε περισσότερες επιτυχίες στο δεύτερο αυτό εγχείρημα αφού οι αρχικοί 8 στόχοι της χιλιετίας δυστυχώς δεν έχουν επιτευχθεί.

Οι νέοι παγκόσμιοι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης είναι οι εξής:

1.  Εξάλειψη της φτώχειας σε όλες τις μορφές της ανά το παγκόσμιο.

2. Εξάλειψη της πείνας και επίτευξη της επισιτιστικής ασφάλειας και βελτίωση της διατροφής και προώθηση της αειφόρου γεωργίας.

3. Εξασφάλιση υγιούς ζωής και προώθηση της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες.

4. Εξασφάλιση δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς ποιότητα της εκπαίδευσης και προώθηση των ευκαιριών της διά βίου μάθησης για όλους.

5. Να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων και η χειραφέτηση όλων των γυναικών και κοριτσιών.

6. Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της αειφόρου διαχείρισης του νερού και της ορθολογιστικής διαχείρισης των υγρών αποβλήτων για όλους.

7. Διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και σύγχρονη ενέργεια για όλους.

8. Προώθηση της βιώσιμης, χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης, της πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους.

9. Η δημιουργία ανθεκτικών υποδομών, η προώθηση βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς εκβιομηχάνισης και προώθηση της καινοτομίας.

10. Μείωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων εντός και μεταξύ των χωρών.

11. Μεταμόρφωση των πόλεων και ανθρώπινων οικισμών σε ανθεκτικούς, ασφαλείς και βιώσιμους χώρους διαβίωσης, χωρίς αποκλεισμούς.

12. Εξασφάλιση βιώσιμων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής προϊόντων.

13. Ανάληψη επείγουσας δράση για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και των επιπτώσεων της (λαμβάνοντας γνώση των συμφωνιών που έχουν συναφθεί από το φόρουμ UNFCCC).

14. Συγκρατημένη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και διατήρηση των θαλάσσιων πόρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

15. Προστασία, αποκατάσταση και προώθηση της βιώσιμης χρήσης των επίγειων οικοσυστημάτων, συγκρατημένη διαχείριση των δασών, καταπολέμηση της απερήμωσης και αντιστροφή της υποβάθμισης του εδάφους και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.

16. Προώθηση της ειρηνικής και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας, που να υποβοηθά την αειφόρο ανάπτυξη, την απρόσκοπτη παροχή πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους και την άρση αποκλεισμών στην πρόσβαση των πολιτών προς τους θεσμούς σε όλα τα επίπεδα (και ιδιαίτερα στην υγεία).

17. Ενίσχυση των μέσων υλοποίησης και αναζωογόνηση της παγκόσμιας εταιρικής σχέσης για την αειφόρο ανάπτυξη.

Για να επιτευχθούν όλα αυτά, τουλάχιστον στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχει πολύς δρόμος, προσπάθεια και κόπος. Μπορούμε άμεσα να ξεκινήσουμε με τα θέματα που άπτονται της δικής μας κρατικής οντότητας. Πρέπει να επιδιώξουμε διοχέτευση κονδυλίων στην ανάπτυξη και τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων και περιεκτικών στρατηγικών για κάθε στόχο ξεχωριστά, με την συνδρομή της κοινωνίας, των πολιτών και τη συσπείρωση όλων των δυνάμεων μας προς υλοποίηση τους και ομαλή μετάβαση, σε μια πιο βιώσιμη και προσοδοφόρα σε κάθε επίπεδο οικονομία. Πρέπει να απεγκλωβιστούμε άμεσα από την εμμονή για εξασφάλιση οικονομικής ευρωστίας για τους λίγους, σε βάρος των βασικών και μακροχρόνιων  αναγκών του τόπου και του λαού.

Ως Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών καλούμε σε συσπείρωση όλες τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις του τόπου ώστε να κερδίσουμε το στοίχημα για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ λαού, Κυβέρνησης και παραγωγικών τάξεων με στόχο τη μεταμόρφωση της κοινωνίας και οικονομίας μας, σε ένα πιο βιώσιμο και περιβαλλοντικά φιλικό μοντέλο, που να διακρίνεται από την κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη και που θα μπορεί να εξασφαλίσει την πραγματική ευημερία για όλους τους κατοίκους της Κύπρου και της Ευρώπης.