«Το πόρισμα της μονομελούς ερευνητικής επιτροπής για τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την έκρηξη που επισυνέβη την 11η Ιουλίου 2011 στη ναυτική βάση “Ευάγγελος Φλωράκης” στο Μαρί»
Κυρίες και κύριοι,
Στις 30 Σεπτεμβρίου παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και στο Υπουργικό Συμβούλιο και στη συνέχεια δόθηκε και στη δημοσιότητα το πόρισμα της μονομερούς ερευνητικής επιτροπής για τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την τραγική έκρηξη της 11ης Ιουλίου στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί.
Μετά από πολύωρες συνεδριάσεις, μελέτη χιλιάδων έγγραφων, συνταρακτικές καταθέσεις και πολύ προβληματισμό, ο κ. Πολυβίου και η ομάδα που τον υποστήριζε τεχνοκρατικά στο έργο του, κατέθεσε ένα κείμενο 643 σελίδων, το οποίο αποτελεί σταθμό για την πολιτική ιστορία της Κύπρου.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ότι ο κ. Πολυβίου, ανέλαβε να εντοπίσει ποιός ή ποιοι φταίνε για την έκρηξη, τους θανάτους και τους τραυματισμούς, την μεγάλη οικονομική ζημιά και το ενεργειακό πλήγμα που θα στιγματίζουν για πολλά χρόνια την κοινωνική, πολιτική και οικονομική ιστορία του τόπου, στη βάση ενός διευρυμένου πεδίου ευθύνης όπως αυτό καθορίστηκε στην απόφαση διορισμού του από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Αξίζει να θυμίσουμε επί λέξει τι περιλαμβάνει η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 14ης Ιουλίου 2011 ως το πλαίσιο του ερευνητικού πεδίου της επιτροπής Πολυβίου. Λέει λοιπόν η απόφαση ότι η επιτροπή έχει όλες τις εξουσίες «για να εξετάσει το θέμα ευθύνης και/ή ευθυνών για την έκρηξη, η οποία επισυνέβη στις 11 Ιουλίου 2011 στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί (στο εξής Ναυτική Βάση), με αναφορά στα ακόλουθα ζητήματα:
(α) Το σύνολο των ενεργειών, παραλείψεων, γεγονότων, συνθηκών, ή το συνδυασμό τους, που οδήγησαν στην έκρηξη.
(β) Τα γεγονότα και τις αποφάσεις, βάσει των οποίων τα εμπορευματοκιβώτια εκφορτώθηκαν και κρατήθηκαν στη Δημοκρατία.
(γ) Τα γεγονότα και τις αποφάσεις που σχετίζονται με την επιλογή του συγκεκριμένου χώρου και τρόπου τοποθέτησης των εμπορευματοκιβωτίων στη Ναυτική Βάση.
(δ) Τα γεγονότα και τις αποφάσεις που σχετίζονται με τη συντήρηση και τη φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων από την τοποθέτησή τους στη Ναυτική Βάση μέχρι και την έκρηξη.
(ε) Κατά πόσο, από την τοποθέτηση των εμπορευματοκιβωτίων στη Ναυτική Βάση μέχρι και την έκρηξη τους, είχαν γίνει οποιεσδήποτε συσκέψεις ή αλληλογραφία ή οποιουδήποτε άλλου είδους επικοινωνία μεταξύ αξιωματούχων/λειτουργών/αρχών της Δημοκρατίας, σε σχέση με τη φύλαξη και την ασφάλεια των εμπορευματοκιβωτίων και την ορθότητα ή όχι των αποφάσεων που λήφθηκαν.
(στ) Την ορθότητα και/ή την επάρκεια των αποφάσεων και μέτρων που λήφθηκαν, καθώς και των οδηγιών που δόθηκαν από την τοποθέτηση των εμπορευματοκιβωτίων μέχρι και μετά την έκρηξή τους.
(ζ) Κατά πόσο οποιοιδήποτε κρατικοί αξιωματούχοι/λειτουργοί παρέλειπαν να συμμορφώνονται προς αποφάσεις ή οδηγίες που έπαιρναν, και, αν η απάντηση είναι καταφατική, ποιοι ήταν αυτοί οι αξιωματούχοι/λειτουργοί και ο βαθμός ευθύνης τους.
(η) Την ποιότητα και την επάρκεια των εισηγήσεων και απόψεων που υποβάλλονταν ή διατυπώνονταν από κρατικούς αξιωματούχους/λειτουργούς, από την τοποθέτηση των εμπορευματοκιβωτίων μέχρι και την έκρηξή τους.
(θ) Την ορθότητα των χειρισμών από τη διαπίστωση της παραμόρφωσης ενός εμπορευματοκιβωτίου, κατά ή περί την 4η Ιουλίου 2011, μέχρι και την έκρηξη.
(ι) Εισηγήσεις για τον τρόπο βελτίωσης της κατάστασης, προς αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
(κ) Κατά πόσο προκύπτουν οποιεσδήποτε ευθύνες (οποιασδήποτε μορφής) – και, αν η απάντηση είναι καταφατική, ποιες είναι αυτές και πού αποδίδονται – από το σύνολο των ενεργειών, παραλείψεων, γεγονότων, συνθηκών, ή το συνδυασμό τους, που οδήγησαν στην έκρηξη.
(λ) Οποιεσδήποτε άλλες συναφείς πτυχές ή ζητήματα ή θέματα που σχετίζονται με τα πιο πάνω, κατά την απόλυτη κρίση της Ερευνητικής Επιτροπής».
Είναι λοιπόν σαφές ότι ο κ. Πολυβίου είχε ευθύνη και υποχρέωση να διερευνήσει – ανάμεσα σε άλλα – εάν οι πολιτικοί υπεύθυνοι που ενεπλάκησαν σ’ αυτήν την τραγική υπόθεση (δηλαδή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οι δύο Υπουργοί κ.ο.κ.) ενέργησαν με τρόπο που θα απέτρεπε τα φονικά και καταστροφικά γεγονότα της 11ης Ιουλίου.
Ας μην κακοφανίζονται κάποιοι και ας μην αντιδρούν γιατί ο κ. Πολυβίου αφού εξέτασε μεθοδικά και το θέμα των πολιτικών ευθυνών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι (επιτρέψετε μου να διαβάσω αποσπάσματα από την έκθεση):
«Ο Πρόεδρος και οι κύριοι Υπουργοί του επέδειξαν ολιγωρία, αναβλητικότητα, αδιαφορία και πλήρη αναποτελεσματικότητα στο χειρισμό ενός ιδιαίτερα σημαντικού θέματος. Ο κάθε ένας θεωρούσε τον άλλο υπεύθυνο».
«Ο Υπουργός Άμυνας βαρύνεται με πολύ σοβαρές ευθύνες (θεσμικές και προσωπικές). Επίσης, ο Υπουργός Εξωτερικών βαρύνεται με πολύ σοβαρές ευθύνες (θεσμικές και προσωπικές). Η κύρια ευθύνη όμως ανήκει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος προΐσταται του Κράτους και της Κυβέρνησης».
«Κρίνω ότι οι ενέργειες, πράξεις και αποφάσεις του Προέδρου ουδόλως ανταποκρίνονται στο ελάχιστο επίπεδο της αναμενόμενης από αυτόν επιμέλειας (τόσο για το δημόσιο συμφέρον, για την οικονομία του τόπου αλλά κυρίως για την ασφάλεια των πολιτών της Δημοκρατίας). Η ουσία του πράγματος είναι ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στην υπό εξέταση περίπτωση, απέτυχε να μεριμνήσει ή έστω και να λάβει στοιχειώδη μέτρα για την ασφάλεια πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, και ιδιαίτερα στρατιωτών και πυροσβεστών. Τονίζω, διευκρινίζω και καταλήγω ότι δεν αναφέρομαι απλώς σε θεσμική και εξ αξιώματος πολιτική ευθύνη, που πάντα υπάρχει. Στην προκείμενη περίπτωση καταλογίζω στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σοβαρότατες πολιτικές ευθύνες για το τραγικό συμβάν και τις συνέπειες του».
«Δυστυχώς, με βάση τα γεγονότα και δεδομένα, όπως προκύπτουν από τη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον μου, δεν έχω άλλη επιλογή από του να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει σοβαρότατες θεσμικές και προσωπικές ευθύνες σε σχέση με το υπό διερεύνηση θέμα και την τραγωδία που ακολούθησε. Το συμπέρασμά μου είναι ότι η κύρια ευθύνη για την τραγωδία και τα συνεπακόλουθα της, βαρύνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Όσο κι αν σοκάρει κάποιους, όσο κι αν έχει εκπλήξει όλους μας, ο κ. Πολυβίου δεν απέφυγε να πει την αντικειμενική αλήθεια. Όπως ο ίδιος ομολογεί «δεν είχε άλλη επιλογή» και εκφράζει-με ειλικρίνεια πιστεύω- την λύπη του γι’ αυτό. Ο κ. Πολυβίου απλά εφάρμοζε τους όρους εντολής του πιστά και αποτελεσματικά. Έκανε αυτό που οι περισσότεροι από εμάς αμελούμε ή αδιαφορούμε να κάνουμε καθημερινά. Το κόστος αυτής της κατάστασης «αφασίας» που επικρατεί στην πολιτική, στην διοίκηση και στην κοινωνία της Κύπρου μπορεί να ξεπερνά σε υλικές και ανθρώπινες απώλειες το κόστος της φονικής έκρηξης στο Μαρί.
Στο πόρισμα του κ. Πολυβίου γίνεται εκτενής αναφορά στις συστημικές αδυναμίες και παθογένειες οι οποίες είναι βεβαίως σχετικές με τα – ας μου επιτραπεί ο όρος – «περιβαλλοντικά αίτια» της τραγωδίας. Δηλαδή στους βαθύτερους λόγους που επέτρεψαν σε μια σειρά από διοικητικούς και πολιτικούς αρμοδίους – με κορυφαίο τον ίδιο τον αρχηγό του κράτους – να συμπεριφερθούν με τόση ανευθυνότητα και εγκληματική ανεπάρκεια.
Το πόρισμα Πολυβίου λοιπόν δεν ασχολείται με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μόνο. Αν το ενδιαφέρον όλων έχει επικεντρωθεί στις ευθύνες του Προέδρου τούτο δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα πολιτικής σκοπιμότητας ή υστεροβουλίας. Όσοι καμώνονται ότι δεν καταλαβαίνουν την διαφορά των ευθυνών του Προέδρου από κάθε άλλο υφιστάμενό του ας αντιληφθούν τουλάχιστον ότι είναι ο μόνος από το πολιτικό και διοικητικό προσωπικό που δεν αποδέχθηκε οποιαδήποτε πολιτική ευθύνη ενώ εκ των πραγμάτων δεν είναι ο μόνος που κινδυνεύει – επί του παρόντος τουλάχιστον – να τεθεί στην βάσανο της αστυνομικής έρευνας και της ποινικής δίωξης. Οι πολίτες και η Ιστορία ανέμεναν από το πόρισμα Πολυβίου να εξετάσει με ιδιαίτερη έμφαση τις ενδεχόμενες ευθύνες του Προέδρου. Αυτή την αντικειμενική πραγματικότητα φαινόταν να αντιλαμβάνεται και ο ίδιος ο Πρόεδρος όταν στις 14 Ιουλίου δήλωνε ότι « απαίτηση όλων μας είναι η πλήρης διερεύνηση των συνθηκών, των αιτίων και των λόγων που τελικά προκάλεσαν τη μεγάλη τραγωδία. Η απαίτηση όλων είναι να εντοπιστούν και να αποδοθούν οι ευθύνες, όποιους και αν αυτές βαρύνουν. Από το χαμηλότερο, μέχρι το ανώτατο επίπεδο. Οι ευθύνες, σας διαβεβαιώ θα αποδοθούν και θα αναληφθούν. Σήμερα (δηλαδή στις 14 Ιουλίου) στο υπουργικό συμβούλιο αποφασίστηκε ο διορισμός του διακεκριμένου νομικού κ. Πόλυ Πολυβίου, ως μονομελούς ερευνητικής επιτροπής. Η ευθύνη του θα είναι να ερευνήσει με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα όλες ανεξαιρέτως τις πτυχές και όλα τα συμβάντα για την τραγωδία».
Ως Οικολόγοι σε χρόνο ανύποπτο είχαμε διαπιστώσει τις βασικές πολιτικές ευθύνες του Προέδρου. Ότι δηλαδή ο πρόεδρο Χριστόφιας χωρίς απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, χωρίς διαβούλευση με τους πολιτικούς αρχηγούς, χωρίς να λάβει υπόψη του τις απόψεις των στρατιωτικών (ή τεχνοκρατών), έπαιρνε αποφάσεις και εφάρμοζε το «αποφασίζομεν και διατάζομεν». Τώρα κρύβεται πίσω από τις ευθύνες των στρατιωτικών (που βεβαίως υπάρχουν) και αναζητά αθωωτικά προσχήματα. Η πρόταξη της ευθύνης για την ορθή φύλαξη – όσο και αν είναι βάσιμη - δεν μπορεί να διαγράψει τις δικές του πολιτικές ευθύνες.
Διότι είναι γνωστό μεν σε όλους ότι η Κύπρος ήταν υποχρεωμένη να κατάσχει το φορτίο των πυρομαχικών, αλλά, από την ημέρα της κατάσχεσης μέχρι την έκρηξη πέρασαν είκοσι ολόκληροι μήνες, χρόνος ο οποίος – συνεργούντων και άλλων παραγόντων – συνέτεινε καθοριστικά στη δημιουργία συνθηκών έκρηξης των πυρομαχικών.
Αποδεικνύεται ότι η καθυστέρηση στο χειρισμό του φορτίου των πυρομαχικών ήταν απόλυτη ευθύνη του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η καταστροφή του φορτίου αμέσως μετά την κατάσχεση του ήταν η ενδεδειγμένη λύση, την οποία όμως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέφυγε να εφαρμόσει για να μην κακοφανίσει ημετέρους και υμετέρους (δηλαδή φίλους και εχθρούς). Οι διπλωματικοί χειρισμοί του Προέδρου της Δημοκρατίας, ευθύνονται απόλυτα για την καθυστέρηση στο χειρισμό του φορτίου των πυρομαχικών.
Κατά την άποψη μου η παρέλευση αυτού του χρόνου και η έλλειψη αποφάσεων για την τύχη των πυρομαχικών ήταν οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν στην αλλοίωση της πυρίτιδας και στη μετατροπή της σε εκρηκτικό μίγμα. Εάν για παράδειγμα ο Πρόεδρος αποφάσιζε από την αρχή ότι θα κρατούσαμε το φορτίο για 3 χρόνια (ας πούμε) και αυτή ήταν η απόφαση βάση της οποίας οι στρατιωτικοί θα χειρίζονταν τη φύλαξη του φορτίου τότε ίσως τα πράγματα να ήταν αλλιώς. Αυτοί δυστυχώς – δηλαδή οι στρατιωτικοί και οι άλλοι αρμόδιοι του Υπουργείου Άμυνας –ανέμεναν το προεδρικό να πάρει αποφάσεις και πάνω στην αναμονή δεν έκαναν τίποτα (ως συνήθως). Ο Πρόεδρος όμως αγνοούσε (ή υποτιμούσε) τους κινδύνους και καθυστερούσε εσκεμμένα απασχολούμενος με τα πολιτικά του παιγνίδια και το φορτίο έλιωνε κάτω από τον ήλιο και μετατράπηκε από αθώα – κατά τον πρώην Υπουργό Άμυνας – πυρίτιδα, σε ένα ασταθές εκρηκτικό μείγμα.
Για μένα αποτελεί καθοριστικό τεκμήριο η κατάσταση των πυρομαχικών το Φεβρουάριο του 2011 όπως καταγράφηκε από την έρευνα του Κρατικού Χημείου, έστω και αν αυτή έγινε καθυστερημένα και μετά το ατύχημα. Αποδείχθηκε λοιπόν ότι η αποσταθεροποίηση της πυρίτιδας ήταν γεγονός από το Φεβρουάριο του 2011. Δηλαδή – με άλλα λόγια – αποδεικνύεται ότι το κακό είχε ήδη ξεκινήσει από την περίοδο της καθυστέρησης. Ακόμα κι αν άρχιζε η καταστροφή των πυρομαχικών το Φεβρουάριο του 2011, η εργασία αυτή έκρυβε κινδύνους (ίσως και θύματα). Εγώ λέω ότι ένα μεγάλο μέρος των ευθυνών – πολιτικών κυρίως αλλά και ποινικών – αρχίζει με την τοποθέτηση του φορτίου στο Μαρί τον Μάρτιο του 2009 και τελειώνει με την απόφαση για διαχείριση του φορτίου το Φεβρουάριο του 2011. Αυτό το λέγω γιατί έγινε συστηματική προσπάθεια από ορισμένους να περιορίσουν το πεδίο των ευθυνών στην μετά το Φεβρουάριο του 2011 περίοδο με εμφανή στόχο να αθωωθεί a priori ο Πρόεδρος Χριστόφιας. Η προσπάθεια ήταν συνεχής και μεθοδευμένη από τους παπαγάλους της κυβέρνησης. Πολλοί θα ήθελαν να περιοριστεί η έρευνα σε ότι αφορά την τραγική εκείνη τελευταία εβδομάδα, όταν σειρά από απύθμενης ελαφρότητας συμπεριφορές από τους αρμοδίους στο Υπουργείο Άμυνας, στην Εθνική Φρουρά, στην Πυροσβεστική, οδήγησαν στην μετατροπή της κρίσης από ένα δύσκολο πρόβλημα σε μια φονική έκρηξη. Κάποιοι – και δεν μιλώ για ανεύθυνα στοιχεία αλλά επικίνδυνα ανεύθυνους αξιωματούχους υποστηρικτές του Προέδρου – προσπάθησαν με κακόηχες διαβολές να επιρρίψουν τις ευθύνες στους νεκρούς. Παρουσιάστηκαν – με μεθοδικότητα και συντονισμό που παραπέμπει σε κεντρική οργάνωση – διάφορα σενάρια νοσηρής πολιτικής φαντασίας με εμφανή στόχο την παραπλάνηση και την καθοδήγηση των ερευνών. Ορθώς ο κ. Πολυβίου δεν παρασύρθηκε από τα παπαγαλίσματα. Ως Οικολόγοι θεωρούμε ότι ο κ. Πολυβίου εξέτασε με μεθοδικότητα από την αρχή όλες τις σημαντικές πτυχές της θλιβερής αυτής υπόθεσης, αναδεικνύοντας το πλήρες φάσμα των ευθυνών.
Το πόρισμα Πολυβίου πρέπει να γίνει απολύτως σεβαστό, στο γράμμα και στο πνεύμα του. Η χειρότερη διαχείριση του πορίσματος είναι η υπόσκαψη του κύρους και της σημασίας του. Παρακολουθούμε δυστυχώς με ιδιαίτερη ανησυχία την οργισμένη και αψυχολόγητη αντίδραση των κυβερνώντων, που στηρίζεται σε μια άνευ προηγουμένου όψιμη και ως εκ τούτου αδύνατο να πείσει, υπόσκαψη της αντικειμενικότητας του πορίσματος αλλά και σε αχαρακτήριστες προσωπικές επιθέσεις κατά του κ. Πολυβίου.
Μετά το πόρισμα Πολυβίου αναδεικνύεται ως μείζον διακύδευμα της εποχής η επίτευξη της μέγιστης δυνατής ενότητας και της αναστήλωσης του χαμένου κύρους της πολιτικής ηγεσίας μέσα στην κοινωνία των πολιτών. Η λύση στο πρόβλημα της έλλειψης εμπιστοσύνης των πολιτών, δεν πρέπει να αγνοεί τον νέο δυναμικό παράγοντα των ημερών μας δηλαδή το κίνημα των ενεργών πολιτών, απόσταγμα μιας μαζικής αγανάκτησης και απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών.
Οι πολιτικές ηγεσίες δεν μπορούν να αγνοούν τους πολίτες, ούτε να αναζητούν μεταξύ τους διευθετήσεις που θα επιβληθούν στους πολίτες μέσω της προβολής εκβιαστικών διλημμάτων και αδιεξόδων. Η Δημοκρατία δεν «κολλά» σε αδιέξοδα. Η λύση στα πολιτικά προβλήματα πρέπει να είναι δημοκρατική και να σέβεται τους πολίτες.
Κατά την άποψη μας, ο μόνος τρόπος για να αποφύγουμε μια μακροχρόνια και διαρκή προεκλογική περίοδο από σήμερα μέχρι το Φεβρουάριο του 2013, μια περίοδο που θα τη χαρακτηρίζουν οι εντάσεις και αντιπαραθέσεις, καθώς και η πλήρης απαξίωση της πολιτικής από την πλειοψηφία των πολιτών, είναι η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία.
Η διαδικασία της δημοκρατικής ομαλοποίησης της κατάστασης, ξεκινά με την εθελούσια παραίτηση του Προέδρου Χριστόφια για λόγους πολιτικής ευθιξίας.
Αναμένουμε από τον ίδιο και τους υποστηριχτές του να κάνουν δεύτερες και ψύχραιμες σκέψεις, και να προσεγγίσουν τη μεγάλη αυτή πρόκληση με νηφαλιότητα, πατριωτισμό και ευθύνη, μακριά από κομματικές παρωπίδες και εξαρτημένα αντανακλαστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου