Τα προστατευόμενα δέντρα της Κύπρου

Ομιλία Γιώργου Περδίκη, Βουλευτή Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών

3 Φεβρουαρίου 2011

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι,

Είναι με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που συμμετέχω με αυτήν την μικρή κατάθεση στην ωραία αυτή εκδήλωση. Εκφράζω βαθιές ευχαριστίες στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Μάριο Καρογιάν γιατί αποδέχθηκε την εισήγηση μου για τη διοργάνωση αυτή. Ευχαριστίες εκφράζω και στο προσωπικό της Βουλής των Αντιπροσώπων και ιδιαίτερα στη διευθύντρια και τα μέλη της Υπηρεσίας Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων για την άρτια παρουσίαση της έκθεσης. Τέλος, ευχαριστώ το Τμήμα Δασών, όχι μόνο για την παραχώρηση των φωτογραφιών αλλά και για ένα πιο ουσιαστικό λόγο που θα εξηγήσω πιο κάτω.

Διότι σήμερα δεν εγκαινιάζουμε απλά μια έκθεση φωτογραφίας δέντρων και θάμνων, με την ευκαιρία της πατροπαράδοτης και καθιερωμένης εβδομάδας του δέντρου. Ούτε απλά συμμετέχουμε ως Βουλή των Αντιπροσώπων στους εορτασμούς του διεθνούς έτους δασών 2011

Σήμερα τιμούμε και αναδεικνύουμε την εργασία και την προσφορά του Κοινοβουλίου στην προστασία των δέντρων και των δασών εργασία που δεν θα μπορούσε να ήταν επιτυχής χωρίς την πολύτιμη βοήθεια του Τμήματος Δασών. Αισθάνομαι την ανάγκη να υποδείξω ότι το Κοινοβούλιο έχει ιδιαίτερη ανάγκη και υποχρέωση να προβάλει το θετικό του έργο και προσφορά γιατί ζούμε σε μια εποχή στην οποία ο θεσμός αντιμετωπίζει βαθιά κρίση στη συνείδηση των πολιτών. Πιθανόν να μην λέει για πολλούς πολλά η σημερινή έκθεση. Ίσως να μην σημαίνει για πολλούς και κάτι το ιδιαίτερο εάν η Βουλή των Αντιπροσώπων με δική της πρωτοβουλία, και χωρίς να περιμένει τις δυσκίνητες διαδικασίες της κυβερνητικής μηχανής, επεξεργάστηκε ένα ελάχιστο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία ενός σημαντικού αριθμού δέντρων και θάμνων της χώρα μας.

Για μένα πάντως, για εσάς και για ακόμα πολλούς περισσότερους ελπίζω πέρα απ’ αυτό το χώρο, αυτή η επιτυχία έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτό συνάγεται και από το γεγονός ότι καθημερινά πολλοί πολίτες καταγγέλλουν – ιδιαίτερα σε εμάς τους Περιβαλλοντιστές – το ξερίζωμα, εκκοπή ή κακόβουλο κλάδεμα δέντρων και περιμένουν από εμάς ή τις αρμόδιες αρχές να σταματήσουμε την καταστροφή.

Για χρόνια πριν το 2005, αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο. Οποιοδήποτε δέντρο ήταν εκτός του κρατικού δάσους, ήταν και εκτός της δικαιοδοσίας του Τμήματος Δασών και δεν ετύγχανε της παραμικρής προστασίας. Εξαίρεση αποτελούσαν τα λιγοστά κηρυγμένα σε «φυσικά μνημεία», αιωνόβια δέντρα. Στις 31.3.2005 η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε την πρόταση νόμου των Οικολόγων με τίτλο ο περί Δασών Τροποποιητικός Νόμος του 2005. Η τροπολογία αυτή αφορούσε την εκκοπή, εκρίζωση, αποκοπή, μετατροπή σε ξυλεία και μεταφορά των δέντρων των παρακάτω ειδών: ευκάλυπτοι, αόρατοι, δρύες, έλατα, καζουαρίνες, κέδροι, κυπαρίσσια, κοκκονιές, λεύκες, μοσφιλιές, πεύκα, πλάτανοι, σκλέδροι, συκαμινιές, τουμπεζιές, τρέμιθοι, χαρουπιές και ελιές.

Το πρόσωπο το οποίο διενεργεί οποιαδήποτε από τις αναφερόμενες πράξεις πρέπει να φέρει μαζί του άδεια από τον Διευθυντή και πριν την έναρξη των εργασιών πρέπει να ενημερώνει τον πλησιέστερο δασικό ή αστυνομικό σταθμό καθώς και το οικείο κοινοτικό συμβούλιο. Κάθε πρόσωπο που ενεργεί χωρίς την εκδιδόμενη άδεια ή παραβαίνει ή παραλείπει να συμμορφωθεί με οποιουσδήποτε όρους της αναφερόμενης άδειας είναι ένοχος καταδίκης και σε περίπτωση καταδίκης υπόκειται σε φυλάκιση για διάστημα το οποίο δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει περίπου 1700 ευρώ ή και στις δύο αυτές ποινές.

Χρειάστηκαν πέντε ολόκληρα χρόνια για να συμπληρωθεί η νομοθεσία με μια νέα πρόταση νόμου ώστε το κλάδεμα ή η οποιαδήποτε επέμβαση στο ριζικό σύστημα δέντρων σημαντικών διαστάσεων (δηλαδή με διάμετρο κορμού πάνω από 50cm), να επιτρέπεται μόνο αφού εκδοθεί σχετική άδεια από το Τμήμα Δασών.

Τελευταία αυτή η ρύθμιση, ήταν αναγκαία και αποσκοπεί στην εξασφάλιση καθοδήγησης όλων όσων εκτελούν τέτοιου είδους εργασίες από το Τμήμα Δασών, το οποίο διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία, ώστε να αποφεύγονται οι επιζήμιες για τα δέντρα επεμβάσεις, οι οποίες συχνά τα οδηγούν στην καταστροφή.

Σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία απαιτείται άδεια για αποκοπή κλάδου ο οποίος εκφύεται σε ύψος πέραν των 2m από το έδαφος και έχει διάμετρο στη βάση του πέραν των 25cm ή/και τη διάνοιξη αυλακιού βάθους μεγαλύτερου των 30cm σε απόσταση μικρότερη των 150cm από την περίμετρο του κορμού.

Κρίνω ότι το νομοθετικό πλαίσιο που διαμόρφωσε η Βουλή των Αντιπροσώπων – με τη βοήθεια του Τμήματος Δασών πάντα – δεν είναι αρκετό. Βοήθησε πολύ στην προσπάθεια των ευαίσθητων περιβαλλοντικά πολιτών να σταματήσουν την κακόβουλη ή και ενίοτε την χωρίς πρόθεση καταστροφή των δέντρων αλλά από μόνο του δεν αρκεί. Καταρχήν το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο χρειάζεται βελτίωση και επέκταση. Σημαντικά στοιχεία του περιβάλλοντος - όπως το παρόδιο περιβάλλον και η μυκητοπανίδα ή μυκητίδα - παραμένουν ουσιαστικά ανυπεράσπιστα. Επί τούτων έχουν κατατεθεί σχετικές προτάσεις νόμου και εκκρεμεί η ψήφισή τους από την Βουλή των Αντιπροσώπων.

Πέραν όμως από το νομοθετικό πλαίσιο – για το οποίο εργάστηκε συστηματικά και θα συνεχίσει να εργάζεται η Βουλή των Αντιπροσώπων (πάντα σε συνεργασία με το Τμήμα Δασών) – υπάρχει δυστυχώς τεράστιο περιθώριο βελτίωσης στον τομέα της εφαρμογής.

Ακόμα και το ελλιπές υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο εφαρμόζεται με πολλή χαλαρότητα ή και καθόλου. Στα αρχικά στάδια οι εξώδικες καταδίκες ήταν τόσο χαμηλές που δεν λειτουργούσαν αποτρεπτικά. Μετά από παρέμβαση – μέσα και πάλι από τη Βουλή των Αντιπροσώπων – το πρόστιμο για παραβίαση της νομοθεσίας τετραπλασιάστηκε γεγονός που είχε άμεσα θετικές επιπτώσεις. Όμως έχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Για παράδειγμα, οι λειτουργοί του Τμήματος Δασών δεν μπορούν να βρίσκονται παντού και ιδιαίτερα μακράν του χώρου δικαιοδοσίας τους. Τα δέντρα αυτά όμως βρίσκονται διεσπαρμένα σε όλη την Κύπρο, όχι μόνο στα δάση, κρατικά ή ιδιωτικά. Δυστυχώς άλλες αρχές όπως η αστυνομία, η υπηρεσία θήρας, οι τοπικές αρχές κλπ δεν φαίνεται να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εφαρμογή της νομοθεσίας. Έτσι χιλιάδες δέντρα (κυρίως μοσφιλιές, ελιές, χαρουπιές και τρέμιθοι) για τα οποία σύμφωνα με την νομοθεσία που επεξεργάστηκε και ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων θα έπρεπε να εκδοθεί άδεια από το Τμήμα Δασών για να κοπούν, έγινα καυσόξυλα και ξύλα για τα τζάκια.

Η κυπριακή ύπαιθρος έχει αποψιλωθεί και ερημώσει. Από την άλλη χιλιάδες δέντρα καταστρέφονται για την κατασκευή δρόμων, αυτοκινητοδρόμων, πεζοδρομίων, κτιρίων και άλλων έργων χωρίς να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη πρόνοια για την σωτηρία τους κατά το στάδιο του σχεδιασμού και της εκτέλεσης των έργων.

Τέλος, ακόμα και όταν γίνεται «περιποίηση» των δέντρων (και ιδιαίτερα αναφέρομαι στους ευκαλύπτους), η αφαίρεση της κόμης (δηλαδή των φύλλων και των κλαδιών) γίνεται κατά σαρωτικό τρόπο και σε τέτοιο βαθμό που υποβιβάζονται η περιβαλλοντική οικολογική και αισθητική αξία των δέντρων.

Γι’ αυτό επιβάλλεται να ενδυναμωθεί ο τομέας της εφαρμογής της νομοθεσίας για ουσιαστική προστασία των δέντρων και θάμνων, καθώς παράλληλα με τέτοιου είδους εκδηλώσεις όπως τη σημερινή ελπίζουμε επιτέλους να δημιουργηθεί κουλτούρα σεβασμού και εκτίμησης για τα δέντρα και τα δάση. Γιατί το δέντρο είναι αξία ζωής.

Με αυτή την ελπίδα, σας καλώ να απολαύσετε αυτή τη φωτογραφική έκθεση. Αλλά μην ξεχνάτε: Μπορεί μια φωτογραφία να αξίζει χίλιες λέξεις, αλλά μια άξια πράξη αξίζει χίλιες φωτογραφίες.

Ευχαριστώ.